Acromegaly là một bệnh miêu tả sự bất thường trong tuyến yên dẫn đến sự thiếu hụt hormone tăng trưởng. Ở người lớn, tình trạng này dẫn đến việc nở rộng xương; ở trẻ em, sự bất thường này dẫn đến chiều cao gia tăng quá mức, to lớn bất thường.
Bệnh Acromegaly là gì?
Acromegaly là một rối loạn trong quá trình giải phóng hormone tăng trưởng (GH) từ tuyến yên. Rối loạn này thay đổi khả năng xử lý và sử dụng các chất dinh dưỡng của cơ thể như chất béo và đường. Ở trẻ, sự thay đổi này dẫn đến sự phát triển đặc biệt của xương khiến nó to và dài hơn và thể bệnh này được gọi là gigantism. Khi sự bất thường này xảy ra sau khi ngừng phát triển xương, tức ở người trưởng thành, rối loạn này được gọi là bệnh to cực.
Nguyên nhân Acromegaly
Tuyến yên là một tuyến nhỏ nằm ở đáy não, nơi giải phóng một số hormone quan trọng đối với hoạt động của các cơ quan. Các hormon tuyến yên đi khắp cơ thể và tham gia vào một số lượng lớn các hoạt động, bao gồm cả sự điều hòa tăng trưởng và chức năng sinh sản. Nguyên nhân gây ra bệnh acromegaly có thể bắt nguồn từ việc sản xuất GH của tuyến yên.
Trong điều kiện bình thường, tuyến yên nhận tín hiệu vào từ một cấu trúc não khác, vùng dưới đồi, nằm ở đáy não. Đầu vào từ vùng dưới đồi này điều chỉnh sự giải phóng hormone của tuyến yên. Ví dụ, vùng dưới đồi sản xuất hormone giải phóng hormone tăng trưởng(GHRH), chỉ đạo tuyến yên giải phóng GH. Đầu vào từ vùng dưới đồi cũng có thể ra lệnh cho tuyến yên ngừng giải phóng hormone.
Khi mắc bệnh acromegaly, tuyến yên tiếp tục giải phóng GH và bỏ qua các tín hiệu lệnh từ vùng dưới đồi. Ở gan, GH có vai trò quan điều chỉnh, cân bằng việc sản xuất một loại hormone giống như insulin 1(IGF-1), chịu trách nhiệm cho sự tăng trưởng trên toàn cơ thể. Khi tuyến yên từ chối ngừng sản xuất GH, mức độ IGF-1 cũng đạt đến đỉnh bất thường. Xương, mô mềm và các cơ quan trên khắp cơ thể bắt đầu mở rộng bất thường và cơ thể thay đổi khả năng sử dụng các chất dinh dưỡng như đường và chất béo.
Nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh acromegaly là sự phát triển của một khối u(không phải ung thư) trong tuyến yên, được gọi là u tuyến yên. Trong trường hợp có u tuyến yên, chính khối u là nguồn gốc của sự giải phóng GH bất thường. Khi những khối u này phát triển, chúng có thể ấn vào các cấu trúc gần đó trong não, gây đau đầu và thay đổi thị lực. Khi adenoma phát triển, nó có thể phá vỡ các mô tuyến yên khác, cản trở sự giải phóng các hormone khác. Những gián đoạn này có thể là nguyên nhân dẫn đến những thay đổi trong chu kỳ kinh nguyệt và sản xuất sữa mẹ bất thường ở phụ nữ hoặc chậm phát triển cơ quan sinh sản. Trong một số ít trường hợp, bệnh acromegaly xảy ra do sản xuất GHRH bất thường, dẫn đến GH được sản sinh ra rất nhiều. Một số khối u ở tuyến tụy, phổi, tuyến thượng thận, tuyến giáp và ruột có thể tạo ra GHRH.
Dấu hiệu bệnh acromegaly
Khi mắc bệnh acromegaly, bàn tay và bàn chân của bệnh nhân bắt đầu phát triển, trở nên dày, sần sùi và nhão. Đường quai hàm, mũi và trán cũng phát triển trở nên thô. Lưỡi phát triển lớn hơn, và vì hàm lớn hơn, răng trở nên to hơn. Do các cấu trúc của cổ họng và xoang bị sưng to, giọng nói trở nên trầm hơn và âm thanh trở nên khó nghe, ngoài bệnh nhân có thể phát ra tiếng ngáy lớn. Ở trẻ em và thanh thiếu niên xương các chi bị to lớn và dài lên bất thường. Một số triệu chứng như:
- Đổ mồ hôi nhiều
- Da dầu
- Nhiều lông
- Cao huyết áp
- Tăng canxi trong nước tiểu (đôi khi dẫn đến sỏi thận)
- Tăng nguy cơ sỏi mật
- Sưng tuyến giáp
